“Even the finest sword plunged into salt water will eventually rust.”
― Sun Tzu
Lý do tại sao tôi tạo chỉ số chuyền bóng mới
Trong vài thập kỉ quá đã có rất nhiều dữ liệu về bóng đá như dứt điểm, chuyền bóng và kiểm soát bóng... Ngoài ra, một số chỉ số mới đã được phát minh trong những năm gần đây. Chúng ta có quá nhiều dữ liệu để phân tích và tìm ra đâu là những thứ quan trọng nhất.
Một đội bóng kiếm soát bóng tốt hơn đối thủ rất nhiều có thể nhận thất bại ví dụ điển hình là ĐTQG Italia đã bị Bắc Macedonia đánh bại dù cầm bóng tới 65% trong trận tranh vé Playoffs tới World Cup 2022.
Vi vậy tôi đã tự đặt câu hỏi là "Chỉ số nào là thích hợp nhất để đánh giá hiệu suất của đội bóng?"
Có thể mọi người sẽ nghĩ ngay đến xG (chỉ số bàn thắng kỳ vọng): đó là chỉ số thể hiện khả năng ghi bàn dựa trên khoảng cách, góc của vị trí dứt điểm so với khung thành, điểm chạm bóng của cầu thủ dứt điểm và nhiều yếu tố khác.
Tuy nhiên xG chỉ đánh giá các tình huống dứt điểm chứ không đánh giá toàn bộ quá trình tạo ra cơ hội đó. Vì vậy, tôi quyết định tạo một chỉ số chuyền mới (gọi tắt là EPP) cho phép chúng tôi đánh giá toàn bộ màn trình diễn dựa trên đối thủ......
Chỉ số chuyển bóng EPP và "Packing Rate" là gì?
"Packing Rate" chỉ ra độ hiệu quả của đường chuyền
"Packing Rate" là một chỉ số đánh giá các đường chuyền theo số lượng cẩu thủ đối phương mà đường chuyền vượt qua. Nó có nghĩa là một đường chuyền vượt qua nhiều cầu thủ đối phương hơn là một đường chuyền hiệu quả hơn. Ngoài ra, việc cầu thủ nhận bóng có nhìn về phía trước hay không cũng là một yếu tố quan trọng. "Packing Rate" đánh giá không chỉ những cầu thủ chuyền bóng mà còn cả những người nhận bóng.
Trong khi "Packing Rate" sử dụng số lượng đối thủ làm tiêu chí đánh giá, chỉ số chuyền bóng mới EPP sử dụng khoảng cách giữa các cầu thủ đối phương để đánh giá độ hiệu quả.
Bước đầu tiên để đánh giá EPP là chia đội hình phòng ngự của đối phương thành một số không gian (khối). Về cơ bản, hệ thống của đội phòng ngự có 3 tuyến rõ ràng với các sơ đồ phổ biến như 4–4–2 và 5–4–1. Do đó, các không gian được phân chia dựa trên các khối của đội phòng ngự, hãy xem ví dụ về khối phòng ngự của sơ đồ 4–4–2.
Như hình ảnh bên trên có thể chia rõ ràng đội hình 4-4-2 thành 5 khối (FW-MF, Wide, MF-DF,Wide,Behind) và 4 loại khối phòng ngự: vùng màu tím, màu hồng, màu xanh nước biển, xanh lá nhạt.
Trong trường hợp sơ đồ 5-4-1 về cơ bản cũng chia thành 5 khối phòng ngự và 4 loại phòng ngự như sơ đồ 4-4-2.
Điểm quan trọng nhất là các không gian này rất "tùy biến", do đó nếu khối không gian (phòng ngự) không nhỏ gọn, các khoảng trống sẽ được tạo ra nhiều hơn. Điều này không chỉ áp dụng cho toàn bộ khối mà còn áp dụng cho một phần của nó, dưới đây là một ví dụ cụ thể:
Có thể thấy, tiền vệ trung tâm bên phải của đội đỏ (RCM) đang kèm chặt tiền vệ trung tâm bên trái của đội xanh (LCM). Sau đó, có một không gian rộng lớn sẽ xuất hiện đằng sau hai cầu thủ này. Cầu thủ áo xanh (LCF) sẽ có thể nhận bóng trong khoảng không rộng lớn thông qua hậu vệ cánh trái (LB). Do đó với mỗi vị trí của đối thủ sẽ xuất hiện không gian khác nhau.
Cách tính EPP
Bước thứ hai để đánh giá EPP là thống kê số lần chuyền vào mỗi khoảng trống. Sau đó, các đường chuyền được nhân với một trọng số đã đặt cho mỗi khoảng trống và được chuyển thành điểm, hình ảnh bên dưới cho thấy các trọng số đó được chia như thế nào.
Các trọng số này được xác định bởi vùng "nguy hiểm" của cuộc tấn công. Vùng "nguy hiểm" càng cao thì khả năng chuyền vào khoảng trống càng khó. Do đó, không gian có mức độ "nguy hiểm" hơn sẽ có trọng số cao hơn.
Ngoài ra, tính toán cần phụ thuộc vào hư di chuyển bóng tiếp theo của cầu thủ nhận bóng. Nếu người đó di chuyển bóng về khung thành đối phương thì điểm là 100%, nếu người đó di chuyển bóng sang ngang thì điểm là 75% và nếu người dó di chuyển bóng về phía sân nhà thì điểm là 50%.
Chúng ta hãy cùng xem ví dụ qua hình ảnh bên dưới:
Ở đây có hai ví dụ, đầu tiên là hậu vệ cánh trái (LB) chuyền cho tiền vệ tấn công (AM), nhưng cầu thủ này chuyền ngược lại cho tiền vệ trung tâm trái (LCM). Trong trường hợp này, công thức tính EPP là 1,5 × 0,5 = 0,75. Ví dụ thứ hai là hậu vệ cánh trái (LB) chuyền cho tiền vệ cánh trái (LW) và cầu thủ này rê bóng về phía trước. Trong trường hợp này, công thức tính EPP là 1,3 × 1,0 = 1,3.
Phân tích hai trận Derby ở Premier League với EPP
Trong ví dụ này, tôi sẽ phân tích hai trận derby ở Premier League, derby Bắc London và derby Manchester với EPP, được tính cho tất cả các cầu thủ lần lượt là người chuyền và người nhận. Chỉ những người chơi phụ có EPP trên 2.0 mới được hiển thị.
Derby Bắc London (Arsenal - Tottenham)
Nhìn chung, Arsenal cầm bóng tới 65% và hoàn thành các đường chuyền chính xác 90%. Điều đó có nghĩa là Arsenal đã thống trị trận đấu. Trên thực tế, EPP của Arsenal là 55,4 và của Tottenham là 32,9. Tất nhiên thẻ đỏ của Royal là một trong những yếu tố thực tế, nhưng hãy cùng nhìn lại cách The Gunners đánh bại Tottenham bằng EPP.
Trước hết, hãy so sánh hai hậu vệ cánh. Trong khi EPP chuyển bóng của Zinchenko là 12,6, thì của White chỉ là 3,5. Điều này có nghĩa là vai trò của Zinchenko tấn công nhiều hơn White. Trên thực tế, theo thống kê vị trí của cầu thủ từ Whoscored.com cho thấy Zinchenko chơi bó giữa hơn White.
Điều đáng chú ý nhất là EPP nhận bóng của Jesus là con số cao nhất trong trận đấu này. Tottenham đã chơi phòng ngự rất chắc chắn và các tiền đạo cánh của họ lùi rất sâu để giúp các hậu vệ cánh của họ phòng ngự. Điều này khiến hai tiền vệ trung tâm Højbjerg và Bentancur phải đối mặt với các hậu vệ cánh và tiền vệ trung tâm của Arsenal di chuyển xung quanh. Ví dụ, nếu Bentancur ép Zinchenko hoặc Xhaka, sẽ có một khoảng trống phía sau anh ta. Ở tình huống này, Jesus băng xuống khoảng trống và nhận đường chuyền của Zinchenko hoặc Partey. Đây là lý do tại sao Jesus có chỉ số EPP nhận bóng tốt nhất, và kịch bản này đặc biệt hay xảy ra cánh trái. Một điểm đáng lưu ý là EPP của Ødegaard và White thấp hơn Zinchenko và Xhaka bên phía bên trái. Nói cách khác, Arsenal chơi bên cánh phải kém hiệu quả hơn bên cánh trái.
Tiếp theo, hãy nhìn vào Spurs. Chỉ số EPP của họ rất kém (điều này có thể do mẫu nhỏ), vì vậy rất khó để phân tích chúng chỉ từ EPP, nhưng chúng ta có thể nhận ra một vài điều. Trong khi EPP chuyền của Son Heung-Min và Kane cao hơn rất nhiều so với Richarlison, thì EPP nhận của họ lại thấp hơn của Richarlison. Điều này có nghĩa là Heung-Min và Kane đã chơi như những người kiến thiết cho những tính huống phản công và Richarlison tham gia nhiều hơn vào các tình huống kết thúc.
Trận Derby Manchester
Nhìn chung, trận đấu này bị thống trị bởi Man City. Trên thực tế, EPP của City là 58,9, gần gấp đôi so với United, trong khi số đường chuyền không chênh nhau nhiều, City với 485 đường chuyền và United với 408 đường chuyền, Vậy City đã tạo ra rất nhiều cơ hội bằng cách nào?
Grealish lừa bóng ba lần và hoàn thành ba đường chuyền kiến tạo nguy hiểm. Để tạo ra cơ hội, Grealish nhận rất nhiều những đường chuyền lên phía trên từ tuyến dưới, do đó EPP nhận bóng của anh ấy là 14,7, đây là con số cao nhất trong trận đấu này. Mặt khác, Foden hoàn toàn không rê bóng và hoàn thành đường chuyền kiến tạo nguy hiểm, nhưng đã tung được 6 cú sút. Vì vậy, anh ấy không tập trung vào việc tạo ra cơ hội mà là việc chớp thời cơ, EPP nhận bóng của anh ấy thấp hơn so với Grealish khá nhiều. Kevin De Bruyne tạo ra rất nhiều cơ hội hơn bên cánh phải và EPP chuyền của anh ấy là 12,8 , đây là con số cao nhất trong trận đấu này.
Tại sao United lại chơi không tốt khi đối đầu với Man City?
Các cầu thủ bên cánh trái của họ như Martínez, Malacia và Shaw có EPP chuyền gần giống như của 4 hậu vệ City. Tuy nhiên, điểm khác biệt với City là EPP của các cầu thủ tấn công. Mặc dù EPP chuyền của tất cả các cầu thủ tấn công Man United đều dưới 3, một con số đáng giật mình. Nói cách khác nguyên nhân khiến Man United không tạo ra nhiều cơ hội là hàng công chơi không ăn ý với nhau.
Kết luận
Chỉ số EPP chuyền và nhận bóng mới mà tôi giới thiệu ở trên là để đánh giá hiệu suất của đội bóng một cách tổng quan hơn. Tuy nhiên, có rất nhiều cách để sử dụng nó, ví dụ: nếu EPP của đối thủ cao hơn, điều đó có nghĩa là chúng ta đang không phòng ngự hiệu quả. Ngoài ra, EPP cho phép chúng ta đánh giá các cầu thủ chuyền và nhận bóng như tôi đã phân tích hai trận derby trong bài viết này.
Cuối cùng, cảm ơn bạn đã đọc bài viết và đây chỉ là một bài nghiên cứu đơn giản không mang quá nhiều yếu tố thống kê vào bài viết.
Cảm ơn những tác giả đã đóng góp cho bài viết này đặc biệt là Mr.F
Hãy đón chờ DOUS ở những phần tiếp theo… From Dous with Love !